اثرات آمدن و رفتن ام تی ان
هیچ خبری نمیتوانست نمیتوانست بخش مخابرات ایران را دچار شوک کند که شرکت ام تی ان اعلام کرد سهام خود در ایرانسل را واگذار میکند.اما باید دید ام تی ان تاکنون چه اثراتی داشته و رفتن اش چه اثری خواهد گذاشت.
ام تی ان شرکت مخابراتی آفریقای جنوبی و بزرگترین شرکت مخابراتی قاره آفریقاست و هم اکنون 49 درصد سهام اپراتور دوم ایران را در اختیار دارد این شرکت سالهاست به جز افریقا در بخش مخابرات کشورهای خاورمیانه سرمایهگذاری کرده است حالا نه تنها از ایران بلکه قصد دارد از کل خاورمیانه به آفریقا عقب نشینی کند. دلیل اصلی این تصمیم کاهش درآمدها و پیچیدگیهای وضعیت خاورمیانه عنوان شده است و شرکت قصد دارد که تمرکز خود را صرفا روی بازار آفریقا متمرکز کند.
با این حال فرآیند عقب کشیدن از بازار خاورمیانه به یکباره نیست؛ مدیرارشد اجرایی ام تی ان در جمع خبرنگاران اعلام کرد که این شرکت 75 درصد سهام خود را در سوریه میفروشد و در فاز نخست با واگذاری سهام از بازار یمن ، افغانستان و سوریه خارج میشود. با این حال این سه شرکت بخش کوچکی از درآمدهای ام تی ان را تشکیل میدادند چیزی در حدود 4 درصد.
با این حال احتمالا باید دلیل تصمیمگیری این شرکت را شرایط اقتصاد کلان ایران دانست. سقوط قابل توجه ارزش پول ملی یک کشور برای هیچ سرمایهگذار خارجی مطلوب نیست هرچند ایرانسل جزو معدود سرمایهگذاریهای نسبتا موفق در ایران به شمار میآمد. به نظر میرسد کاهش درآمدهای قابل توجه ایرانسل ( با توجه به نرخ برابری ریال به دلار ) دلیل اصلی کنارکشیدن از بازار ایران باشد.با این حال باید دید
ورود و خروج بازیگر دوم
حضور این شرکت در بازار ایران منجر به شکست انحصار اپراتور اول تلفن همراه شد که در آن زمان کاملا دولتی بود. حضور ام تی ان در ایران از سال 1384 آغاز شد زمانی که این شرکت در سرمایهگذاری مشترکی با شرکت گسترش ا لکترونیک ایران ( متشکل از بنیاد مستضعفان و وزارت دفاع ) به رقیبی برای اپراتور همراه اولی تبدیل شد که به صورت انحصاری تمام بازار ایران را در اختیار داشت. اعطای مجوز به اپراتور دوم قبل از ایرانسل به ترکسل انجام گرفت اما بعد از آنکه مجلس سهام ترکسل را در اپراتور دوم کاهش داد این شرکت از پروژه کنار کشید. سابقه ام تی ان اما نشان داده با بسیاری از کشورهای خاورمیانه که حتی در وضعیت جنگی ( مانند سوریه ) قرار دارند هم قادر به همکاری است و در ایران نیز شراکت این شرکت آفریقای جنوبی با شرکای نظامی و حکومتی ایران با چالشی چندانی مواجه نشد. حضور ام تی ان و پیادهسازی چارچوبهای یک اپراتور حرفهای بینالمللی هم رقیب این شرکت و هم بازار مخابرات ایران را با استانداردهای جدیدی روبه رو کرد. در همین سالها اپراتورهای دیگری مانند تالیا یا رایتل هم به بازار تلفن همراه ایران وارد شدند اما هیچ کدام به اندازه ایرانسل رقیب جدی برای همراه اول محسوب نمیشدند هرچند در نهایت برتری سهم بازار اپراتور اول تا به امروز حفظ شده است.
ایرانسل به رغم داشتن شرکای حکومتی و نظامی به شکل خصوصی اداره میشده و از این رو اطلاعات مالی چندانی از آن منتشر نشده است مدیران شرکت هم همواره به طور کلی به موفق بودن وضعیت مالی آن اشاره کردهاند. عباسی آرند دومین مدیرعامل ایرانسل در 15 سال اخیر در خردادماه امسال در مصاحبه با دنیای اقتصاد اعلام کرد که ام تی ان به رغم اتفاقات رخ داده در وضعیت اقتصادی کشور و کاهش ارزش ریال درمجموع از سرمایهگذاری در ایران راضی است.
عباسی آرند گفته بود :طبیعتا هیچ سرمایهگذاری راضی نیست که در جایی سرمایهگذاری کند که یک شبه ارزش پول آنجا نصف شود. شرکت MTN در بورس آفریقای جنوبی است و سهامداران خارجی دارد و رقمهای امتیان – ایرانسل هم آنجا شفاف قرار میگیرد، وضعیت اقتصادی ایرانسل روی داراییهای شرکت امتیان و وضعیت آن اثر میگذارد. اما در مجموع، امتیان از سرمایهگذاری در ایران راضی است.
دردسرهای یک اپراتور خارجی
اعلام خروج ام تی ان نشان دهنده این است که حتی سهم قابل توجه و داشتن کاربران میلیونی نتوانسته این شرکت را در ماندن در بازار ایران قانع کند. مدیر اجرایی این شرکت البته گفته که خروج از بازار ایران در میان مدت صورت خواهد گرفت. در سال ۹۷ بلومبرگ اعلام کرد که ام تی ان تحت تاثیر تحریمهای آمریکا حاضر به سرمایهگذاری در پروژه فیبرنوری در ایران نشده است. در همان زمان گمانهزنیهایی برای خروج ام تی ان از ایران اعلام شد که رسمیت نیافت. ام تی ان البته در تمام سالهای اخیر به رغم افزایش تحریمها جزو معدود شرکتهای خارجی باقی مانده در ایران بوده است.
بعد از خروج آمریکا از برجام ام تی ان جزو معدود شرکتهای خارجی بود که مشخصا اعلام کرد در ایران باقی خواهد ماند.ایرانسل هفته قبل از راهاندازی آزمایشی شبکه 5G خبر داد پروژهای که بی شک نیاز به سرمایهگذاری گسترده و سریع در سراسر کشور دارد. حالا با خروج ام تی ان به نظر میرسد مدیران شرکت باید به دنبال مسیر دیگری برای تامین سرمایه و تجهیزات باشند.
ام تی ان همچنین هم اکنون یکی از سرمایهگذاران اسنپ هم هست . این شرکت به دلیل حضور در بازار ایران از سوی سرمایهگذاران خارجی اسنپ به عنوان شریک در این پروژه انتخاب شد و گفته میشود بخشی از تامین مالی خارجی مجموعه اسنپ از طریق ایرانسل انجام میشد.