اشباع شهرها از فارغ‌التحصیلان بی‌کار؛ پیامد نادیده گرفتن روستاها
جامعه توسعه‌یافته با روستاهای متروک و فراموش‌شده ایجاد نمی‌شود. در صورتی که نخبگان و کارآفرینان آستین بالا بزنند و برای توسعه روستاها پیش‌قدم شوند، بازی برنده - برنده‌ای شکل خواهد گرفت .فرزاد خان یغما، مدیر استارت‌آپ «تیک‌تیم» تاکید دارد که در صورت حضور پررنگ‌تر نخبگان و کارآفرینان در روستاها می تواند از آمار بالای بیکاری در شهر های بزرگ بکاهد.
جامعه توسعه‌یافته با روستاهای متروک و فراموش‌شده ایجاد نمی‌شود. در صورتی که نخبگان و کارآفرینان آستین بالا بزنند و برای توسعه روستاها پیش‌قدم شوند، بازی برنده - برنده‌ای شکل خواهد گرفت که هر دو طرف در آن سود خواهند کرد.
فرزاد خان یغما، مدیر استارت‌آپ «تیک‌تیم» در گفت‌وگو با «سرآمد» تاکید دارد که در صورت حضور پررنگ‌تر نخبگان و کارآفرینان در روستاها، می‌تواند هم از آمار بالای بیکاری فارغ‌التحصیلان در شهرهای بزرگ بکاهد و هم روستاها را روی ریل توسعه پایدار قرار دهد.
* توسعه گردشگری می‌تواند اقتصاد روستاها را احیا کند. نخبگان چطور می‌توانند در توسعه گردشگری روستایی گام بردارند؟
اگر بخواهیم از استرس و خستگی شهرها برای مدتی فاصله بگیریم، بهترین گزینه برای این کار، حضور در روستاها هستند. روستاها به‌خاطر دارا بودن آب‌وهوای پاک، محصولات طبیعی و ارگانیک، نبود استرس و حضور در دامن طبیعت، آرامش خاصی دارند. استفاده از پتانسیل‌های طبیعی هر منطقه می‌تواند ارزش افزوده خوبی را ایجاد کند. به‌عنوان مثال استان کردستان به‌خاطر داشتن طبیعت بکر، هر شهر پتانسیل خاصی دارد، مثلا در شهر بانه، روستای نجنه، که در 38 کیلومتری آن قرار دارد، یک منطقه تفریحی پرورش ماهی با امکانات سرو ماهی تازه است که دارای هتل، مسجد، رستوران و فضای دل‌نشین در دل طبیعت سرسبز است. طبیعت این روستا، مکان جذابی ایجاد کرده و روزانه میزبان گردشگران زیادی از کل استان و کشور است.
روستای نگل در 65 کیلومتری جاده سنندج به مریوان، به‌خاطر داشتن قرآن تاریخی مربوط به سده‌های چهارم یا پنجم هجری قمری نیز شاهد گردشگران زیادی در طول سال است. روستای پالنگان در اورامانات به‌خاطر بافت روستایی‌اش، روستای قمچقای در بیجار، روستای دزلی در سروآباد، روستای کرفتو به‌خاطر غار باستانی کرفتو و ده‌ها نمونه دیگر هر کدام به‌خاطر پتانسیلی خاص گردشگران زیادی را سالانه جذب می‌کنند.
نقش نخبگان در گسترش صنعت گردشگری می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. برنامه‌هایی همچون ایجاد پایگاه‌های دانشی به صورت اینترنتی، همکاری با سازمان صنایع دستی و گردشگری برای گسترش صنایع دستی و افزایش تولید محصولات ارگانیک می‌تواند از این قبیل باشد. از طرف دیگر، کمک به صنعت کشاورزی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در مواردی مثل سم‌زدایی مزارع، صرفه‌جویی در آب، تست کاشت محصولاتی به جز محصولات رایج در آن منطقه، کمک به ارتقای صنعتی ماشین‌آلات مورد استفاده و هم‌چنین ایجاد نشاط و سرگرمی در روستاها و... نیز برنامه‌های دیگری است که نخبگان می‌توانند ورود کنند.
ما با گروهی از دوستان در حال کار روی بازی مشابه با بازی معروف «پوکمن گو» هستیم، با این تفاوت که بازی‌کنندگان برای بالا بردن امتیاز باید با استفاده از راهنمایی‌های داخل بازی به مکان‌های روستایی و گردشگری که در بازی تعریف شده‌اند، بروند و موقعیت خود را اعلام کنند تا امتیاز خود را بالا ببرند. چند امکان عالی دیگر نیز در این بازی طراحی شده که امیدواریم به‌زودی مجوزهای لازم را از اداره کل صنایع دستی و گردشگری دریافت کرده و در آینده‌ای نزدیک نسخه یک آن را به بازار عرضه کنیم.
* توسعه روستا با افزایش کمی و کیفی تولیدات روستایی گره خورده است. استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در چه عرصه‌هایی می‌توانند به ارتقای کمی و کیفی این تولیدات کمک کنند؟
روستاها بستر لازم را برای آزمایش محصولات برای رسیدن به محصولات باکیفیت‌تر را در اختیار دارند و از طرف دیگر، نخبگان نیز علم این کار را در دست دارند. پس بر حسب وظیفه هم که باشد، باید نخبگان این حوزه، از بستر موجود استفاده کنند. یعنی کیفیت صنایع و ماشین‌آلات و روش‌های تولید را بالاتر ببرند. مثلا در یک واحد باغ‌داری اگر به روش‌ها و مکانیسم‌های نوین کاشت محصول، آفت‌کشی، حفاظت در برابر شرایط جوی و برداشت اصولی محصول آگاه باشند، قاعدتا هم به کارشان دل‌خوش‌تر می‌شوند و هم کیفیت بیشتری را تجربه خواهند کرد و مجموع این دو عامل یعنی سود بیشتر برای باغ‌دار، روستا، منطقه و درنهایت کشور.
*یکی از عمده مشکلات روستاییان، مغفول ماندن صنایع تبدیلی است که باعث شده دلال با قیمتی پایین، تولیدات روستایی را بخرد و در شهرها تبدیل به فرآورده‌های دیگر شود. نخبگان چطور می‌توانند در توسعه صنایع تبدیلی در روستاها پیش‌قدم شوند؟
یکی از بزرگ‌ترین آفت‌ها و زیان‌های روستاها، خام‌فروشی محصولات است. عمده رشد صنایع کشاوزی، دامی و... در کشورهای پیشرفته، تبدیل محصول خام به ارزش افزوده‌های متفاوت است. برای مثال اغلب روستاهای آذربایجان غربی یکی از بهترین مناطق تولید انگور باکیفیت و طبیعی در دنیاست. کردستان مهد توت‌فرنگی اعلاست و کوهستان‌هایش طلایی‌ترین عسل‌ها را به ما هدیه می‌دهد، اما متاسفانه سالانه این محصولات ارزشمند به‌خاطر شرایط مالی صاحبان آن‌ها، دچار خرابی می‌شوند و هر مقدار که سالم بماند، به قیمت خیلی پایینی از دستشان خارج می‌شود.
مهم‌ترین وظیفه و هم‌چنین فرصت برای نخبگان، ایجاد بسترهایی برای اعمال ارزش افزوده بر این محصولات روستایی است. مثلا ساخت دستگاه‌هایی کوچک که بتواند انگور را به آب‌میوه تبدیل و بسته‌بندی کند، هم از فساد محصول جلوگیری می‌کند و هم ارزش هر کیلوی آن تا هفت برابر می‌شود. هم‌چنین یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین بخش‌های تفاله، هسته انگور است که امروزه به دلایل مختلف مورد توجه قرار گرفته است و از آن، روغن هسته انگور که دارای ارزش تغذیه‌ای بالایی است، تهیه می‌شود.
یکی دیگر از عوامل اشتغال‌زا در روستاها، عدم بازاریابی و برندینگ برای این‌گونه محصولات است. ما محصولات بی‌نام‌ونشان تولید می‌کنیم و کسی آن‌ها را نمی‌شناسد.
در همین حوزه نیز به همراهی دوستان، استارت‌آپی را در حوزه عسل ایجاد کردیم. به این شکل که با حضور در روستا، بعد از تست محصول، چند درجه را برای محصولات تعریف کرده و سپس آن‌ها را در بطری‌هایی با برند IHoney بسته‌بندی می‌کردیم و در وب‌سایت با همین آدرس قرار می‌دادیم. مهم‌ترین ارزش‌آفرینی این کار، برندسازی برای تولیدکنندگان و ایجاد دسترسی و سهولت خرید محصول باکیفیت برای کل ایران بود.
*توسعه روستا نیازمند داشتن نیروی انسانی ماهر است. آیا نخبگان می‌توانند در راستای آموزش مهارت، آموزش قواعد بازار و آموزش سودآوری تولید به روستاییان آموزش دهند و در این زمینه موثر واقع شوند؟
بله، قطعا همین‌طور است. مطمئنا روستاییان هم از این موضوع استقبال خواهند کرد. با شناسایی و گرد هم آوردن جوانان تحصیل‌کرده روستایی و ایجاد گروه‌هایی با ترکیبی از روستایان و نخبگان، هم تعامل‌ها افزایش خواهد یافت و هم روستاها خاستگاهی برای انجام رشد فعالیت‌های باارزش‌تر می‌شود.
*چطور می‌شود نخبگان را به سمت روستاها کشاند؛ طوری که حاضر شوند با رغبت به روستاها بروند و طرح‌های خود را در روستاها پیاده کنند؟ چه تسهیلات و پیش‌شرط‌هایی نیاز است؟
در این‌باره باید به موضوع اشتغال و ارزش‌آفرینی اشاره کنم. نخبگان این درک را دارند که برای ایجاد ارزش افزوده، مولفه «مکان» مهم‌ترین عنصر نیست و می‌توان در روستاها هم به ارزش افزوده بالایی دست یافت. به نظر من مهم‌ترین پیش‌نیاز حضور نخبگان در روستاها، حمایت نهادهای مرتبط و ذی‌صلاح است. منظور من از حمایت، صرفا مالی نیست. ایجاد ارتباط بین شرکت‌های بازاریابی و فروش حرفه‌ای و تسهیل تعاملات و کارهای اداری با سایر نهادها عوامل دیگری است که به پشتیبانی نهادهای مرتبط نیاز دارد.
برگزاری رویدادهای کارآفرینانه نیز اقدام دیگری است که می‌تواند نخبگان را بیش از همیشه به سمت روستاها سوق دهد. مثل برگزاری استارت‌آپ ویکند کشاورزی در یک روستا.
*وضعیت حضور نخبگان و تاثیرگذاری آن‌ها بر روستاهای کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا توانسته‌ایم از ظرفیت نخبگان در توسعه روستاها بهره ببریم؟
خیلی کم. چون حجم تحصیل‌کرده‌ها و بعضا نخبه‌های بی‌کار در شهرها زیاد و از طرف دیگر، پتانسیل رشد و اشتغال در روستاها هم بالاست. متاسفانه بحران‌هایی همچون بحران آب، جاده‌های روستایی نامطلوب و نبود امکانات کافی رفاهی و ارتباطی در روستا مشکلات عمده‌ای برای روستاها ایجاد کرده‌اند که حضور نخبگان می‌تواند گره‌گشای این چالش‌ها باشد.
*استفاده نکردن از ظرفیت اکوسیستم استارت‌آپی و دانش‌بنیانی کشور در توسعه روستاها، چه عواقب و نتایجی به همراه خواهد داشت؟
اشباع شهرها از بی‌کاران فارغ‌التحصیل، متروک شدن روستاها و از دست دادن بهترین سرمایه‌های ملی نتیجه این مسئله خواهد بود. امروزه غذای سالم، محصولات ارگانیک و طبیعی، آب‌وهوای دل‌چسب و مکان‌های دل‌نشین در دسترس عموم نیست و حتی در بعضی مواقع، همین مولفه‌ها نوعی امکانات لاکچری به حساب می‌آیند. متاسفانه امروزه شاهد توسعه شهرهایی با ظرفیتی بیشتر از جمعیت، توام با آلودگی هوا، ترافیک، استرس و فشار روانی هستیم، اما در مقابل، روستاهایی با طبیعت بکر و امکان تنفسی سالم، متروک مانده‌اند. امید دارم که با حمایت نهادهای دولتی و خصوصی در کنار حضور نخبگان و کارآفرینان، روستاها را به سمت توسعه سالم و پایدار پیش ببریم.
استارت‌آپ «تیک‌تیم» درواقع دستیار هوشمند شخصی شماست. تیک‌تیم دستیاری برای برنامه‌ریزی و مدیریت کارها و فعالیت‌های روزانه است. یعنی در تیک‌تیم افراد با توجه به مشغله‌هایی که دارند، می‌توانند رویدادها و فعالیت‌های روزانه خود را مشخص و برای آن یادآور تعیین کرده و آن‌ها را اولویت‌بندی کنند. هم‌چنین در تیک‌تیم رویدادها از فعالیت‌ها تفکیک شده‌اند. رویداد به معنی کاری است که زمان و مکان مشخصی برای آن تعیین می‌شود، مانند یک جلسه کاری، یا کلاسی آموزشی، ولی فعالیت به کارهایی گفته می‌شود که به‌طور کلی باید در طول روز انجام شوند، ولی زمان و مکان مشخصی برای آن تعیین نمی‌شود، مانند چک کردن ای‌میل‌ها. برای اولویت‌بندی فعالیت‌ها در تیک‌تیم فرد می‌تواند براساس ضرورت و مهم یا غیر‌مهم بودن چهار حالت برای هر فعالیت یا رویداد در نظر بگیرد. اپلیکیشن تیک‌تیم در ۱۸ اسفند ۹۵ در سمینار کارآفرینی و استارت‌آپ در شهر سقز رونمایی شد.
