سال ۱۴۰۰ با تجربه جدیدی در حوزه فضای مجازی آغاز شد. پس از فراگیری شبکه هایی چون اینستاگرام، توییتر و تلگرام در کشور، این بار ابزار جدیدی با هدف بسترسازی برای گفت و گوهای مجازی به بازار فناوری و ارتباطات اضافه شده است. کلاب هاوس شبکه اجتماعی جدیدی است که به کاربر امکان می‌دهد در اتاق‌های مجازی که برای گفتگو میان کاربران این شبکه حول موضوعی خاص ایجاده شده‌اند با دیگر کاربران به طور گفتاری و شنیداری تعامل کند. تا زمان نگارش این متن عضویت در کلاب هاوس تنها از طریق دعوت دیگر اعضا امکان‌پذیر بوده است. محدودیت‌های مرتبط با همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ در کنار دیگر محدودیت‌های موجود برای تجمع و گفتگوی باز در کشور باعث شد تا در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ استفاده از کلاب‌هاوس در ایران رونق بگیرد. عدم فیلترینگ و حضور برخی چهره‌های سرشناس هم به محبوبیت این شبکه اجتماعی نزد کسانی که به سخت‌افزار، ارتباطات و دعوت‌نامه دسترسی داشتند افزود. برخی هم محبوبیت کلاب‌هاوس را در چارچوب آزادی‌های موقت ایام انتخابات دیدند که این بار مجازی اعطا شد؛ محدودتر؛ کنترل شده‌تر؛ و کم خطرتر.
همین امر باعث شد تا توجه کاربران سیاسی و فعالان انتخاباتی با سلایق مختلف از نقاط مختلف کشور به این شبکه جلب شود. جذابیت کلاب هاوس را از یک سو می‌توان به فضایی ربط داد که کاربران در شبکه می‌توانستند حول مسئله‌ای گرد هم آمده در محیطی نسبتاً آزاد تبادل نظر کنند و از سوی دیگر با توجه به این که محدودیت‌های کرونا مدتی است که امکان برگزاری نشست‌های حضوری را محدود کرده، این ابزار امکان گفت و گو در ابعادی وسیع‌تر را فراهم کرد. به ویژه آن که برخی کاربران هم برخلاف قوانین کلاب‌هاوس صدای گفتگوها را ضبط و در محیط‌های دیگر بازنشر می‌دادند. حتی نوعی مناظره هم میان فعالان سیاسی شکل گرفت. برخی از فعالان خارج از کشور هم که به طور معمول امکان تعامل علنی با مسئولین یا فعالان داخل را نداشتند توانستند از این طریق نوعی گفتگو ایجاد کنند.
با این حال نباید فراموش کرد که استفاده از کلاب‌هاوس هنوز محدود به قشر بسیار محدودی از جامعه است که از آن به گونه‌های مختلفی استفاده می‌کند. از تفریح و درد دل گرفته تا برگزاری نشست پرسش و پاسخ و قس علی هذا. برخی نگرانند که با فرو نشستن تب انتخابات سطح تحمل آزادی شبکه‌های اجتماعی هم پایین بیاید. برای آنان که به کلاب‌هاوس دسترسی دارند حضور در آن همراه بوده با تجربه‌ای نادر از تمرین بحث و گفتگو حول موضوعات جدی همزمان با تحمل شنیدن نظرات مخالف. کلاب‌هاوس برخلاف بسیاری دیگر از شبکه‌های اجتماعی کانالی در اختیار فرد یا گروه قرار نمی‌دهد تا باران نظراتشان را بر سر مخاطب بریزد، بلکه در عوض اتاقی ایجاد می‌کند که تنها راه تعامل در آن گفتگویی ساختارمند است.
در کلاب هاوس کسانی نیز حضور دارند که خود موافق محدودتر یا به اصطلاح چارچوب‌مند کردن فضای مجازی هستند. هر چند که این افراد معمولا تریبون‌های متنوعی برای طرح بحث و موضوعات خویش در اختیار دارند اما حضور آنان در اتاق‌های مختلف خود نشان از آن دارد که کلاب‌هاوس می‌تواند فضایی همگانی برای گفت و گوی آزاد ایجاد کند. از این رو شاید بتوان امیدوار بود که حضور همه سلایق در این شبکه اجتماعی باعث شود تا چنین فضایی در سطح جامعه فراگیر شود. چون کلاب‌هاوس به ما نشان داده است که می‌توان فضایی را ایجاد کرد تا عده زیادی در آن گفتگو کنند. در واقع چینش کلاب‌هاوس مبتنی است بر فضاهای ملاقات و بحث عمومی که در بسیاری از جوامع دنیا به طور معمول وجود دارد و افراد و گروه‌ها در محله، شهر یا روستا دور هم جمع می‌شوند تا در مورد مسائل مهم اجتماعشان صحبت کنند. فضایی که برخلاف کلاب‌هاوس شرکت در جلسه برای همه اعضای اجتماع آزاد است و همه می‌توانند با رعایت اصول در بحث شرکت کنند.
برای آنان که مجذوب کلاب‌هاوس شده‌اند و ساعت‌ها پای آن می نشینند شاید پرسش آن باشد که آیا این ابزار می‌تواند زمینه‌ای برای خلق راهکارهای نو باشد؟ و یا زمینه‌ای را برای مسئولیت‌پذیر و پاسخگو کردن مسئولان فراهم آورد؟ هیجان‌زدگی از این که می‌توان در فضای مجازی اندیشه و نقد خویش را بازتاب داد یا محفلی برای گفت و شنود ایجاد کرد و درباره موضوعاتی حساس مانند خط مشی دولت آتی صحبت یا نتایج انتخابات را تجزیه و تحلیل کرد این فرض را تقویت می کند که کلاب هاوس می‌تواند به فضایی برای تولید اندیشه و راهکارهای تازه تبدیل شود. هر چند که نباید فراموش کنیم که فکر نو از طریق نشر و نقد و بررسی مکتوب پدید آمده و توسعه می‌یابد. اندیشه کلام زمانی منعقد می شود که به قالب متن در آید. از این رو گفت و گوهای خارج از چارچوب و پراکنده به تولید فکر نو نمی‌انجامد هر چند سخنی در خور توجه باشد.
از سوی دیگر طرح موضوعات در فضای کلاب‌هاوس نشان می‌دهد که می‌توان آن را به فضای عمومی نیز آورد. گاه انسان مبهوت می‌ماند که اگر امکان دارد که در فضای مجازی نزدیک به هشت هزار نفر جمع شوند و گفتگوی ۵۰ پنلیست که با رعایت نظم و آداب تبادل نظر می‌کنند را دنبال کنند و گه‌گاهی هم خودشان دستی بالا برده سؤالی مطرح کرده یا نظری بروز دهند چرا نتوان آنان را در فضایی عمومی مانند آمفی تناتر دانشگاه یا تالار عمومی گرد هم آورد و همین را غیر مجازی برگزار کرد؟
کلاب‌هاوس پای مسئولانی از رده‌های مختلف حکومتی و از مناطق مختلف کشور را نیز به فضای نقد و پاسخگویی مجازی باز کرد. از زمان رونق کلاب هاوس تاکنون تعداد درخور توجهی از مسئولین به اتاق‌های کلاب‌هاوس دعوت شدند تا پاسخگوی پرسش‌های حاضرین باشند. آنان نیز پذیرفتند و آمدند. این در کشورمان زیاد اتفاق نمی‌افتد که مسئولی برای بحث و پاسخگویی حول موضوعی خاص به جمعی دعوت شود، بیاید و پاسخ دهد. پاسخگویی مسئولان نه تنها مشوق مسئولیت‌پذیری و شفافیت بیشتر است، بلکه فاصله «ما» و «آن‌ها» را کم رنگ‌تر کرده، به ایجاد فضای تفاهم و همکاری برای حل مسائل کمک می‌کند. این البته مستلزم چارچوبی است که همه شرکت‌کنندگان در آن احساس امنیت کنند و مطمئن باشند که قواعد و اصول تعامل درست تعریف شده و به آن احترام گذاشته می‌شود. هر چند که رسیدن به چنین سطحی نیازمند تمرین و ممارست، اعتماد و شجاعت و خواست طرفین است اما تجربه کلاب‌هاوس، هرچند در ابعادی کوچک، نشان داد که این هم دور از تصور نیست و شاید بتوان برای ایجاد چنین امکان‌هایی در فضای غیر مجازی هم تلاش کرد تا روزی که اگر احتمالا کلاب‌هاوس دیگر نباشد ارتباط مستقیم، مستمر و هدف‌دار مردم و مسئولان شکل گرفته باشد و ادامه پیدا کند.
کلاب‌هاوس همچنین فضایی برای تمرین گفتگو و تحمل نظر مخالف فراهم می‌کند. بسیاری از کاربران در بیان تجربیات خویش از کلاب هاوس گفته اند که این فضا کمک کرده تا آنان بتوانند پای صحبت کسانی بنشینند و یا با کسانی گفت و گو کنند که هیچگاه در عالم خارج تصور آن را نمی کردند. کلاب هاوس در واقع از اضطراب رو به رو شدن با مخالف کاسته و کاربر را آماده می‌کند تا در فضایی امن و توام با احترام متقابل و بدون خشونت کلامی با مخالف خویش گفت و گو و به دور از پیش داوری درباره اندیشه مخالف تامل کند.
دست آخر این که کلاب‌هاوس دیر یا زود یا خود می‌رود، از دل‌ها می‌افتد یا خوراک فیلترینگ خواهد شد. اگر هم بماند محیطی است که اجتماع محدود نخبگان از آن لذت می‌برند. اما پرسشی که باقی می‌ماند این است که چنین فضایی برای مردم عادی چه ثمره‌ای دارد و از آن چه درس‌هایی گرفته‌اند و اگر درسی گرفته‌اند چه طور می‌خواهند از آن برای گسترش تعامل میان خود و پاسخگو کردن مسئولین استفاده کنند. آیا این امکان دوباره بوجود خواهد آمد که موضوعاتی که در کلاب هاوس طرح می شود؛ روزی در اماکن عمومی با رعایت آرامش و احترام برگزار شود و مسئولان اجرایی، قانونگذاری و قضایی نیز در آن حضور یابند و پاسخگوی پرسش‌های مردم عادی باشند؟ تعامل نقادانه در فضای عمومی کشور این خاصیت را دارد که حس مطالبه‌گری را در جامعه توسعه می‌دهد و در مقابل به شهروندان و مسئولان می‌آموزد که اگر می‌توان در فضای مجازی با آرامش و احترام با یکدیگر گفت و گو کرد پس در فضاهای آموزشی، فرهنگی و سیاسی نیز می‌توان آن را تجربه کرد. البته باید صبر کرد و دید.