بار اینترنت کشور باید بر دوش شبکه ثابت باشد

ساختمان مرکزی ایرانسل خلوت‌تر از همیشه است. نیروها در دورکاری هستند و فاصله‌گذاری اجتماعی به شدت رعایت می‌شود. دفتر مدیرعامل در طبقه ششم با شیشه‌هایی بلند که اتوبان خیس و مه‌گرفته همت را نشان می‌دهد فضا را شاعرانه کرده است؛ اما ما قرار است درباره موضوعی فنی و علمی صحبت کنیم. مساله، اینترنت است. پدیده‌ای که همزمان هم کلی است و هم جزئی؛ هم عمومی است و هم تخصصی و این روح کلی گفت‌وگوی ما با بیژن عباسی آرند مدیرعامل ایرانسل است که از کیفیت اینترنت در شبکه تحت مدیریتش دفاع می‌کند. مصاحبه که تمام می‌شود، به نمایشگر کوچک دستگاه ضبط صدا نگاه می‌کنم؛ به شکل عجیبی عدد ۱ ساعت و ۱ دقیقه و ۱ ثانیه را نشان می‌دهد. ۰۱۰۱۰۱ در سیستم باینری چه معنایی می‌دهد؟

 

 

 

* حدود یک ماه پیش، وزارت ارتباطات گزارشی درباره کیفیت اینترنت در شبکه‌های اپراتورهای ثابت و همراه منتشر کرد. در این گزارش وضعیت اینترنت ایرانسل در بعضی شاخص‌ها و به خصوص در فناوری ۳G خوب نبود. الآن وضعیت اینترنت اپراتور دوم چگونه است؟

 

من این سوال را به دو بخش تقسیم می‌کنم: یکی کیفیت اینترنت به صورت کلی و دومی هم گزارش مورد اشاره. درباره کیفیت اینترنت، بعد از همه‌گیری کرونا و افزایش تقاضا در شبکه، طبیعتاً انتظار می‌رفت با توجه به ظرفیتی که پیش‌بینی شده بود و به خصوص در شهرهای بزرگ، مشترکان نسبت به گذشته در استفاده از اینترنت تجربه بدی داشته باشند. ما شاخص User Experience (تجربه مشتری) را در نظر می‌گیریم که از مولفه‌هایی مانند سرعت دانلود و آپلود تشکیل شده است. ما از همان روزهای اول با توجه به پیش‌بینی‌هایی که می‌شد- که رکورد جدیدی در مصرف داشته باشیم- تیمی تشکیل دادیم که کارش پایش مستمر شبکه بود و برخی از جلساتش با حضور من برگزار می‌شد که کیفیت شبکه را مرتب رصد می‌کردیم و الآن هم همین‌طور است. با رشدی که در مصرف اینترنت به صورت ناگهانی ایجاد شد، به طور طبیعی کاهش در سرعت دانلود پیش آمد که اقداماتی از قبل انجام داده بودیم که خیلی به کمک ما آمد. اولین اقدام این بود که دی‌ماه سال قبل توافق‌نامه‌ای با رایتل به امضا رساندیم که بر اساس آن بخشی از لایه‌های فرکانسی رایتل را استفاده کردیم. در آن مقطع انتظار افزایش ترافیک را داشتیم اما کرونا را پیش‌بینی نکرده بودیم. مذاکرات ما البته به ابتدای سال ۹۸ بازمی‌گشت که در همین حین رایتل چند مدیرعامل و ترکیب هیات‌مدیره عوض کرد و به همین دلیل مذاکرات ما طولانی شد. در نهایت به توافق رسیدیم که بخش‌هایی از پهنای باند ۹۰۰ و ۲۶۰۰ رایتل را استفاده کنیم که استارت کار را از همان زمان زدیم. همراه اول پیشتر توافق‌نامه‌ای با رایتل داشت که در حال اتمام بود. بعد که داستان کرونا پیش آمد، اواخر اسفند و زمانی که تقاضا در شبکه اپراتورها بالا رفت، رگولاتور وارد موضوع شد و گفت من این ظرفیت را تقسیم کنم و روی فرکانس ۲۶۰۰ اعمال نظر کرد و اندکی از توافق اولیه ما کمتر شد. تیم ما در آن مقطع بسیار فعال بود و لایسنس‌های جدید گرفتیم و این ظرفیت‌های فرکانسی را اضافه کردیم. این باعث شد کاهشی که در تجربه مشتری ایجاد شده بود به حالت قبل برگردد و الان کیفیت شبکه ۴G ایرانسل به گواه کسانی که از آن استفاده می‌کنند، در شهرهای بزرگ قابل قبول است.

 

* در همین گزارش هم بیشتر مشکل مربوط به ۳G است.

 

واقعیت این است که ترافیک دیتا دیگر خیلی روی ۳G نیست. ما تلاش کرده‌ایم ظرفیت‌های فرکانسی را بیشتر روی ۴G بیاوریم و ترافیک را به آنجا هدایت کنیم.

آنچه توضیح دادم، کار اول بود. کار دوم هم افزایش تعداد سایت‌ها بود که به رغم تمام محدودیت‌هایی که به دلیل کرونا وجود داشت، پیمانکاران ما یک کار جهادی انجام دادند و رکوردی در افزایش تعداد سایت‌ها ثبت کردیم.

 

* چه تعداد سایت جدید نصب شد؟

 

تقریباً بیش از هزار سایت.

 

* همه 4G هستند؟

 

بیشتر ۴G و جاهایی هم ۳G. اگر لایه‌های فرکانسی‌ای را که اضافه شده در نظر بگیریم (مثلاً جایی سایت ‌۴G با یک Carrier داشتیم و Carrier اضافه کردیم) بیش از ۱۵۰۰ سایت و لایه فرکانسی اضافه کردیم. این تا حد زیادی کیفیت ما را بهبود داد و ارزیابی‌ای هم که از سطح شهر داریم- که گزارش‌های ماهانه و سه‌ماهه تهیه می‌شود- این است که خوشبختانه با فاصله خوبی از اپراتورهای دیگر جلوتر هستیم.

اما درباره گزارش سامانه فرادید، موضوعی که به رگولاتوری هم گفته‌ایم این است که مودم‌هایی را که برای پایش کیفیت نصب شده عمدتاً در مراکز مخابراتی است و در آن محل‌ها معمولاً دکل‌های همراه اول نصب است و طبیعی است وقتی تست انجام می‌شود به نسبت ما که با آن مراکز فاصله داریم نتایج بهتری به دست می‌آید. موضوع دوم ابهامی است که بر سر ۳G وجود دارد. برای تست شبکه ۳G باید از سیم‌کارت ۳G استفاده شود. استنباط‌مان این است که برای تست‌ شبکه ۳G هم از سیم‌کارت ۴G استفاده شده از همین‌رو یک گزارش مفصل تهیه کرده و به همراه مستندات به وزارتخانه داده‌ایم.

 

* به نظر شما اساسا تهیه گزارش و سنجش کیفیت اینترنت به جز تجربه کاربری باید مبتنی بر چه سیستمی باشد؟

 

در حال حاضر سیستم استاندارد، نرم‌افزارهای بین‌المللی مثل Ookla هستند که تست سرعت می‌گیرند. آنها دیگر کاری به اپراتور و اظهارت اپراتور ندارند. تجربه مشترک را نشان می‌دهند. اگر با این نرم‌افزار تست کنید، کیفیت اپراتور در یک شهر و کشور را نشان می‌دهد. گزارشی که ما در ایرانسل و MTN می‌گیریم بر اساس تست‌های Ookla است. معمولاً هم ایرانسل کیفیت اینترنتش در همه ارزیابی‌هایی که در ماه‌های مختلف انجام گرفته از دیگر اپراتورها بهتر بوده است.

 

* در میان اپراتورهای زیرمجموعه MTN‌ وضعیت ایرانسل به چه ترتیب است؟

 

ایرانسل از نظر شاخص‌های شبکه در میان همه اپراتورهای MTN اول است. خوشبختانه در بحث شبکه، هم در پوشش کلی و هم پوشش ۴G و کیفیت (شاخص‌هایی مثل سرعت دانلود، آپلود، ping، packet loss و packet drop و…) ایرانسل بهترین است. دو دلیل دارد: یکی اینکه شبکه ایرانسل به شدت توسعه پیدا کرده؛ ما بیش از ۱۴ هزار سایت LTE در کشور داریم، و دوم اینکه تیم پای کاری داریم.

اما درباره موضوع کیفیت اینترنت در کشور یک نکته اصلی دیگر و بسیار حائز اهمیت وجود دارد. به نظر من بار اصلی اینترنت کشور را باید اینترنت ثابت بردارد. این یک اشتباه اساسی است که در کشور ما- نسبت به دنیا- اتفاق افتاده که انتظار اینترنت ارزان، باکیفیت و در دسترس همه را روی شبکه موبایل داریم. در دنیا ۱۰، ۱۵ سال پیش به سمت شبکه فیبرنوری رفتند. ممکن است سرمایه‌گذاری اولیه شبکه فیبر زیاد باشد اما هزینه نگهداری‌اش بسیار کمتر از هزینه نگهداری رادیو است. کسانی که باید در فیبر سرمایه‌گذاری می‌کردند، اگر می‌توانستند این کار را انجام دهند، اکنون بخش زیادی از نیاز زندگی مردم را اینترنت ثابت تامین کرده بود؛ اما چون اکنون در ایران قیمت اینرتت موبایل ارزان است و اپراتورهای همراه چابک‌تر هستند ما این بخش را توسعه داده‌ایم و حالا همه انتظار دارند اینترنت موبایل با قیمت کم در اختیارشان باشد. با قیمت‌های موجود توان اپراتورها برای توسعه هم دارد کم می‌شود. هرچند در شهری مانند تهران که ۳۰ تا ۳۵ درصد ترافیک کل کشور را دارد همین الآن ۲۰۰ سایت در برنامه برای توسعه داریم که البته باید اضافه کنم، تجهیزات را با ارز آزاد خریده‌ایم و در انبار گذاشته‌ایم اما امکان نصب نداریم چون جا نیست. نیازمند همکاری مردم و شهرداری‌ها برای تامین محل نصب هستیم.

موضوع دیگر تاثیری است که فیبر بر بحث انتقال می‌گذارد. سایت‌هایی که ما داریم یا با رادیو با هم ارتباط دارند یا با فیبر مخابرات و در نهایت کیفیت اینترنت به فیبری که ارتباط بین‌الملل را برقرار می‌کند هم بستگی دارد که سر راه آن گیت‌وی‌های زیاد گذاشته شده و این موضوع هم کیفیت را پایین می‌آورد.

 

* به هر صورت اکنون وضعیت به گونه‌ای است که مشترکان بیشتر روی موبایل هستند. درصد نارضایتی از اپراتورها هم بالاست. متوسط سرعتی که الآن به مشترکان می‌دهید چقدر است و این با استانداردهای ۴G چقدر فاصله دارد؟

 

بر اساس مصوبه مرکز ملی فضای مجازی برای شبکه ملی اطلاعات متوسط سرعت دانلود باید ۱۰ مگابیت بر ثانیه باید باشد که ما ادعا می‌کنیم در کشور به صورت متوسط بیشتر از این سرعت را به مشترکان می‌دهیم.

 

* اما این سرعتی که مصوب شده با استانداردهای ۴G فاصله دارد!

 

۴G می‌تواند حتی تا ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه هم سرویس بدهد. همین الآن در جاهایی که شبکه خالی است می‌توانید سرعت بالایی بگیرید، اما این عددی که اعلام کردم به صورت متوسط است.

 

* حجم دیتای مصرفی در شبکه ایرانسل چقدر است؟

 

ما در پیک شبکه دیروز (۱۷ آذر) یک رکورد جدید زدیم که به ۱۲ و نیم پتابایت رسید؛ اما به طور متوسط حدود ۱۰ پتابایت در روز است.

 

* شما حدود یک میلیون مشترک FWA دارید، اما پایداری شبکه TD-LTE پایین است. گاهی خیلی خوب سرویس می‌دهد و گاهی کلاً قطع می‌شود.

 

اصولا در این شبکه گزارش قطعی زیاد نداریم؛ اما شبکه TD-LTE در این شرایط ترافیک شدیدی دارد؛ یعنی مصرف زیادی دارد. نکته دیگر این است که تعداد سایت‌های کمتری نسبت به موبایل در FWAداریم. به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد افزایش سایت امکان‌پذیر نبوده است. TD-LTE چون روی فرکانس ۳۵۰۰ است پوشش داخل خانه‌ها کمی ضعیف‌تر از موبایل است و معمولاً به مشترکان توصیه می‌کنیم مودم‌ها را کنار پنجره بگذارند تا سیگنال بیشتری بگیرد. در همین حال در برخی از نقاط شهرها و در برخی از ساعت‌ها اختلال به دلیل وجود فرکانس‌های مزاحم است که پیگیری‌های رگولاتوری و وزارت ارتباطات برای رفع آنها هنوز منجر به نتیجه قطعی نشده است. هرچند که به گستردگی قبل نیست.

 

* موضوع افزایش فرکانس چقدر می‌تواند به بهبود کیفیت کمک کند؟

 

از جمله دیگر کارهایی که از ابتدای امسال انجام دادیم استفاده از ۱۰ مگ فرکانس‌های‌وب است که با هماهنگی رگولاتوری از آن استفاده می‌کنیم و تقریباً ۳۰ مگ به ظرفیت فرکانسی ایرانسل اضافه کرده‌ایم.

 

* الآن کل ظرفیت فرکانسی ایرانسل چقدر شده است؟

 

حدود ۸۰ مگ باید باشد. علاوه بر این کارها که گفتم، روی فرکانس‌هایی که در اختیار داشتیم هم بهینه‌سازی انجام دادیم و این به ما خیلی کمک کرد. به خصوص در تهران؛ اما فکر می‌کنم هنوز ظرفیت‌های فرکانسی در کشور هست. ما هم در این زمینه با رگولاتوری مکاتبه کرده‌ایم. بعضی ظرفیت‌ها در اختیار کسانی است که استفاده‌ای ندارند؛ مثلاً در فرکانس ۲۳۰۰ ظرفیت خالی وجود دارد که البته استفاده از آن مستلزم سرمایه‌گذاری است و باید تجهیزات تهیه شود. به نظر من با توجه به افزایش مصرفی که داریم، باید این اتفاق بیفتد. حداقل آن بخش‌ از کارهایی را که دست وزارت ارتباطات است باید زودتر انجام دهند. حتی فرکانس‌هایی هم که دست صداوسیماست باید با تعامل راهی برای استفاده‌شان پیدا کرد.

 

* VoLTE روی شبکه ایرانسل به کجا رسید؟

 

فعال است.

 

* اما این سرویس همه‌گیر نیست.

 

مشکل در بخش گوشی‌هاست. VoLTE روی گوشی‌های هواوی در ایران فعال است و آی‌فون هم بعد از به‌روزرسانی iOS این امکان را برای ایران فعال کرد؛ اما برای بخش بزرگی از گوشی‌های سامسونگ در ایران فعال نیست. تا حدودی هم با سامسونگ مذاکره کردیم، اما ظاهراً تحریم‌ها اجازه نداد که به نتیجه برسیم.

 

* اگر VoLTE کامل شود، شما می‌توانید شبکه 2G را خاموش کنید؟

 

خاموش کردن ۲G شاید نیاز به مصوبه و اطلاع رگولاتوری داشته باشد، اما از نظر فنی فکر می‌کنم بهتر باشد ۳G را خاموش کنیم چون گوشی‌ها یا فیچرفون هستند که دیتا ندارند و ۲G را پشتیبانی می‌کنند یا اسمارت‌فون هستند که ۴G را پشتیبانی می‌کنند. الآن ترافیک دیتا روی ۳G خیلی کم است و روز‌به‌روز کمتر هم می‌شود. ما در شبکه بررسی کردیم که کدام راه بهتر است. مشکل اینجاست که حدود ۲۵ درصد گوشی‌های داخل شبکه هنوز فیچرفون یا گوشی‌هایی هستند که ۴G را پشتیبانی نمی‌کنند. به همین دلیل هنوز تیم فنی و مارکتینگ ما به این نتیجه نرسیده‌اند که توسعه فنی را فقط روی ‌۴G انجام بدهند یا یکی از تکنولوژی‌ها را کنار بگذارند.

 

* برنامه ایرانسل برای 5G چیست؟

 

ما سه سایت راه‌اندازی کرده‌ایم و سایت چهارم را به زودی در اراضی عباس‌آباد در محدوده در پارک آب‌وآتش و پل طبیعت راه‌اندازی می‌کنیم و یک مودم هم می‌گذاریم تا مردم بتوانند به صورت وای‌فای از آن استفاده کنند و احتمالاً رایگان هم باشد.

 

* در جایی گفته بودید که چون گوشی 5G در بازار کم است می‌خواهید با وای‌فای سرویس بدهید. فارغ از مساله گوشی، سیاست ایرانسل در این زمینه چیست؟

 

به نظر ما آن چیزی که در نسل پنجم شبکه موبایل در ایران بازار پیدا می‌کند استفاده از مودم است. مودم را راحت‌تر می‌توان در کشور تولید کرد و در اختیار مردم گذاشت. ما با تولیدکنندگانی که در داخل هستند صحبت کردیم که مودم ۵G هم تولید کنند. دو تولید کننده شروع کرده‌اند و محصولات خود را برای تست آورده‌اند که ما نکاتی را به آنها گفته‌ایم و قرار است تا آخر این ماه نسخه نهایی را برای تست بیاورند و اگر مشکلی نباشد این مودم‌ها می‌تواند وارد مرحله تولید انبوه شود.

 

* این کار باعث می‌شود که FWA‌ را روی ‌5G ببرید؟

 

فرکانسی که الآن برای FWA وجود دارد فرکانس ۴G است، اما رگولاتور قرار است بخش دیگری از فرکانس ۳۵۰۰ را به این کار اختصاص دهد که روی آن می‌توان سرویس ۵G ارائه کرد. مودم‌های جدیدی که تولید می‌شوند هم ‌۴G و ۵G را پشتیبانی می‌کنند.

 

* در مجموع این سرویس‌ها به حدی هستند که وارد طرح تجاری شما شوند و روی درآمدهای آنها حساب کنید؟

 

واقعیت این است که فعلاً توسعه ۵G اصلاً اقتصادی نیست چون هنوز کاربر ندارد. گوشی‌ها گران هستند. اخیراً چند شرکت چینی شروع کرده‌اند به تولید گوشی‌های با قیمت مناسب که بازار را برای سال آینده مناسب‌تر می‌کند؛ اما مشکل ۵G قبل از گوشی، زیرساخت است. ۵G چند مساله دارد: یکی حجم انبوه ارتباط همزمان، دیگری پهنای باند خیلی زیاد و یکی دیگر هم بحث تاخیر که کاهش تاخیر به زیرساخت بسیار وابسته است. در اینجا باز به بحث فیبر نوری بازمی‌گردیم یا رادیوهای با کیفیت بالا که اخیراً هواوی دارد تولید می‌کند و ممکن است به بازار بیایند و می‌توان امیدوار بود بخشی از مشکل فیبر با اینها حل شود اما احتمالاً قیمت بالایی دارند.

 

* با توسعه 5G آیا از شبکه ثابت بی‌نیاز می‌شویم؟ چون در دنیا هم این موضوع مطرح است.

 

یکی از راه‌حل‌های جبران توسعه‌نیافتگی شبکه فیبر، شبکه ۵G و FWA است؛ یعنی احتمالاً جاهایی که فیبر وجود ندارد یا پرهزینه است یا به هر دلیلی امکان راه‌اندازی نیست ۵G می‌تواند به لحاظ سرعت پشتیبانی کند. اگر مودم‌های موجود WI-Fi 6 را پشتیبانی کنند به راحتی می‌توان سرعت بالای ۵۰۰ مگ بر ثانیه را دریافت کرد؛ اما من اعتقاد دارم هزینه‌هایش زیاد است و لاجرم باید بخش‌هایی را با فیبر پوشش دهیم.

 

* پیش از این گفته بودید یا بخشی از سهام یک شرکت FCP‌ را می‌خرید یا درخواست پروانه FCP می‌دهید. شنیدیم که می‌خواهید سهامدار های‌وب بشوید. این موضوعات به کجا رسید؟

 

خیلی وقت پیش‌ درخواست پروانه FCP دادیم، با شرایطی. به خصوص برای اینکه بتوانیم فیبر مورد نیازمان را ایجاد کنیم. منتظریم رگولاتوری بررسی کند. خیلی قبل‌تر یکی دو جلسه هم داشتیم اما رگولاتوری شروط ما را قبول نکرد.

 

* چه شروطی؟

 

چند شرط داشتیم. گفتیم اگر قرار باشد ما به عنوان اپراتور سرویس ثابت ایجاد کنیم، باید مشترکان خاص باشند. نمی‌شود در کل کشور تعهد داد. در تعرفه باید اصلاحاتی صورت گیرد و اجازه بدهند بخشی از حق‌السهمی را که به عنوان اپراتور همراه به دولت می‌دهیم در توسعه فیبر سرمایه‌گذاری کنیم.

 

* خرید FCP دیگر چه شد؟

 

در مقطعی برای خرید ۱۵ درصد سهام های‌وب مذاکره کردیم و به مراحل نهایی هم رسید، اما در دقیقه ۹۰ حرف‌های جدیدی به میان آمد که دیدیم اقتصادی نیست و ادامه ندادیم.

منبع: پیوست